Kompetencje Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie pomocy publicznej reguluje Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (tekst jednolity - Dz. U. z 2021 r. poz. 743, z późn. zm). Zgodnie z tą ustawą, Prezes Urzędu opiniuje projekty pomocy, notyfikuje je Komisji Europejskiej, reprezentuje rząd polski w postępowaniu przez Komisją oraz monitoruje pomoc publiczną udzielaną przedsiębiorcom w Polsce.

OPINIOWANIE
Każdy projekt programu pomocowego, w tym przewidujący udzielenie pomocy w ramach wyłączeń grupowych, oraz pomocy indywidualnej, w tym pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wymaga uzyskania opinii Prezesa UOKiK. W opinii tej Prezes stwierdza, czy wsparcie przewidziane w projekcie spełnia przesłanki pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), czyli sprawdza, czy jednocześnie spełnione są następujące warunki:

• wsparcie jest przyznawane przez Państwo lub pochodzi ze środków państwowych,
• udzielane jest na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku,
• ma charakter selektywny (uprzywilejowuje określone przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa albo produkcję określonych towarów),
• grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi UE.

Ponadto, Prezes w opinii stwierdza, czy projektowane wsparcie jest zgodne z rynkiem wewnetrznym, a w przypadku niezgodności proponuje określone rozwiązania mające na celu dostosowanie do reguł rynku wewnętrznego. Zajmuje także stanowisko w kwestii ewentualnego obowiązku notyfikacji projektu (czyli obowiązku zgłoszenia projektu Komisji Europejskiej).

Opinia Prezesa nie jest wiążąca dla podmiotów udzielających pomocy. Podmioty te mogą wziąć tę opinię pod uwagę, ale nie muszą. Celem opinii jest wskazanie tym podmiotom, jak również potencjalnym beneficjentom wsparcia, jakiego rodzaju konsekwencje mogą wiązać się z jego udzielaniem/uzyskaniem. W szczególności celem wydania opinii jest ostrzeżenie podmiotów o możliwości udzielenia wsparcia, które stanowić będzie bezprawną (tzn. udzieloną bez zgody Komisji) lub nawet niezgodną z rynkiem wewnętrznym pomoc publiczną, co do której Komisja może zażądać zwrotu. Jednocześnie, opinia ma zapobiegać dokonywaniu notyfikacji projektów pomocy, które są niezgodne z rynkiem wewnetrznym, a więc nie mają szans na uzyskanie akceptacji Komisji.

NOTYFIKOWANIE (ZGŁASZANIE) PROJEKTÓW KOMISJI EUROPEJSKIEJ
Zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE, Komisja musi zostać poinformowana o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy publicznej. Państwo członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych środków dopóki Komisja nie wyda decyzji końcowej.

Prezes UOKiK odgrywa kluczową rolę w procesie notyfikacji (zgłoszenia) pomocy publicznej. Zawiadamia on Komisję Europejską o zamiarze udzielenia wsparcia przedsiębiorcy przez polski organ administracji lub inny podmiot publiczny. Do momentu podjęcia przez Komisję decyzji w sprawie zgodności notyfikowanego wsparcia z prawem wspólnotowym, państwo członkowskie ma obowiązek wstrzymać się z jego udzieleniem. W toku postępowania wyjaśniającego przed Komisją, Prezes UOKiK, przy współpracy innych organów i podmiotów w tym beneficjentów pomocy, przekazuje w imieniu polskich władz dane oraz dokumenty, o które wnioskuje Komisja Europejska, a także odpowiada na stawiane przez nią pytania. Zgłoszeniu podlega każdy rodzaj wsparcia, z wyjątkiem pomocy de minimis oraz pomocy udzielanej w ramach wyłączeń grupowych.

MONITOROWANIE
Do obowiązków Prezesa UOKiK należy również monitorowanie wsparcia udzielanego polskim przedsiębiorcom, czyli gromadzenie, przetwarzanie oraz przekazywanie informacji związanych z pomocą publiczną. Wszystkie podmioty udzielające pomocy przekazują Prezesowi Urzędu sprawozdania o udzielonej pomocy lub informację o nieudzieleniu pomocy (tzw. sprawozdanie zerowe). Informacje te są porządkowane a następnie gromadzone w specjalnej bazie danych tzw. SHRIMP (System Harmonogramowania, Raportowania i Monitorowania Pomocy). Na podstawie zebranych danych, Prezes UOKiK co roku opracowuje i przedstawia Radzie Ministrów raport o pomocy publicznej udzielonej w roku poprzednim. Raport ten Rada Ministrów przedstawia następnie Sejmowi.

Dane o pomocy publicznej dostępne są w bazie SUDOP. Baza ta zawiera informacje o wdrażanych w Polsce środkach pomocowych, pomocy udzielonej w ramach wdrażanych w Polsce środków pomocowych, a także wszelkiej pomocy publicznej i pomocy de minimis udzielonej danemu beneficjentowi.

Ponadto, Prezes UOKiK przygotowuje roczne sprawozdanie o udzielonej w Polsce pomocy publicznej na potrzeby Komisji Europejskiej, która na tej podstawie (i na podstawie sprawozdań otrzymanych od pozostałych państw członkowskich) opracowuje zbiorcze sprawozdanie o pomocy publicznej udzielonej w całej Unii Europejskiej (tzw. State Aid Scoreboard).